Krzysztof Bielawski
Zagłada cmentarzy żydowskich

Książka Zagłada cmentarzy żydowskich powstała na podstawie pracy dyplomowej Destrukcja cmentarzy żydowskich na terenach obecnej Polski po 1933 roku, obronionej w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Praca otrzymała nagrody w czterech konkursach, organizowanych przez Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma, Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii "Otwarta Rzeczpospolita", Generalnego Konserwatora Zabytków i Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków oraz Tygodnik "Polityka".

26 listopada 2021 r. książka otrzymała Nagrodę im. Józefa A. Gierowskiego i Chonego Shmeruka, przyznawaną za najlepszą naukową publikację książkową w dziedzinie historii i kultury Żydów w Polsce.

Krzysztof Bielawski jest zaliczany do czołowych badaczy cmentarzy żydowskich w Polsce. Tematyka podjęta w tej pracy mieści się w obrębie białych plam w polskiej historiografii - jest tabuizowana, niechciana, przemilczana, marginalizowana, omijana, niepoprawna, wstydliwa, wreszcie nieznana. Krzysztof Bielawski jest kontynuatorem strategii Szymona Huberbanda - jego dokumentacji z czasów Zagłady oraz Kazimierza Urbana. Książka jest dopełnieniem, na innym polu, publikacji takich autorów, jak Jan Tomasz Gross, Jan Grabowski i Barbara Engelking.

prof. Andrzej Trzciński - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

______________________________________________________

Krzysztof Bielawski przytacza setki przykładów działań prowadzących do zniszczenia cmentarzy żydowskich w Polsce. Jest to obraz całkowicie nieznany, a zarazem przytłaczający swoją skalą. Autor opisuje rzeczywistość smutną i niepokojącą, wywołującą poczucie moralnego oburzenia i wstydu.

dr Krzysztof Persak - Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Instytut Studiów Politycznych PAN

______________________________________________________

Autor rozprawia się z mitem "całkowitego zniszczenia cmentarzy żydowskich przez
Niemców podczas drugiej wojny światowej", pokazując, że Niemcy nie dokonali całkowitego
zniszczenia i nie tylko oni byli odpowiedzialni za destrukcję. W tym sensie praca stanowi
ważny głos w dyskusji o stosunkach polsko-żydowskich, a zwłaszcza udziale Polaków w
grabieniu i niszczeniu mienia ludności żydowskiej oraz wytworzonych przez nią zabytków
kultury materialnej.

dr hab. Marzena Zawanowska - Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

______________________________________________________

Praca ma charakter dojrzały i nowatorski. Uzupełnia istotną lukę w piśmiennictwie
dotyczącym losów Żydów polskich w czasie i po Holokauście. Praca stanowi jakościowy
krok w zakresie tego, co wiedzieliśmy dotychczas dzięki nielicznym i z reguły jednostkowym
badaniom o losie cmentarzy żydowskich w czasie i po Zagładzie.

dr hab. August Grabski - Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

______________________________________________________

Autor szacuje, że w proceder niszczenia cmentarzy było zaangażowanych w różnym stopniu co najmniej kilkadziesiąt tysięcy Polaków. Część z nich pewnie nie uważała, że robi coś złego. Takie przeświadczenie dominowało w wielu miejscach. Być może pokutuje do dzisiaj. Dlatego tak wartościową pozycją jest ta książka. Pozwala nam uświadomić sobie skalę zniszczeń. I zastanowić się nad tym, co możemy z tym zrobić.

Katarzyna Markusz, Jewish.pl

______________________________________________________

Krzysztof Bielawski zbadał i opisał temat bardzo ważny, obejmujący okres od 1933 r. aż do dzisiaj. Praca swoją obszernością i zawartością wyróżnia się nadzwyczajnie, ma przymioty dojrzałego dzieła historiograficznego, jest także świetnym przewodnikiem po materiałach źródłowych i po metodach pracy historyka. I oczywiście po miejscach pamięci i dziedzictwa, które - o tym jest to dzieło - jakże często uległy tytułowej destrukcji. Autor swoją pracą wpisuje się w trud i obowiązek przywracania tej pamięci i tego dziedzictwa.

Fragment recenzji w konkursie im. F. Rakowskiego na najlepsze prace o PRL. Jury: dr Barbara Klich-Kluczewska (UJ), prof. Jerzy Kochanowski (UW), prof. Marcin Kula (Akademia Teatralna w Warszawie), prof. Wiesław Władyka (UW), red. Marian Turski (Polityka).

______________________________________________________

Mimo iż może wydawać się, że Zagłada cmentarzy żydowskich to książka przeznaczona dla osób profesjonalnie zajmujących się historią Żydów, w rzeczywistości jest pozycją, której lektura może okazać się przydatna przewodnikom, edukatorom czy organizatorom warsztatów prowadzonych w lokalnych społecznościach. Co ważniejsze, książka ta omawia i dokumentuje niezwykle wrażliwe kwestie oraz czyny, o których wielu wolałoby dziś zapomnieć. [...] Można ją zdecydowanie polecić także młodzieży, która, opierając swą wiedzę na zajęciach szkolnych i lekturach preferujących jednostronne przedstawianie historii Polski, często pozbawiona jest wiedzy o różnych aspektach historii "małych ojczyzn".

Anna M. Rosner, "Kwartalnik Historii Żydów"